"Się te wszystkie kultury pomieszały...."

Cicha świetlica romska, na piętrze jednej ze starych tarnowskich kamienic. Kilka pomieszczeń – kuchnia, siłownia, większy pokój z komputerami i stołem pingpongowym pośrodku. Na tyłach - salon kosmetyczny, którego lekko onieśmielona Andżelika nie pozwoliła sfilmować. Wraz z siostrą już drugą godzinę rozmawiają z Karoliną. O wszystkim: szkole, tradycji, rodzinie, planach na przyszłość. Przy niewielkim stoliku, tuż obok starego kominka. W tle komputery. Stonowany ciąg słów Andżeliki i Natalii mąci tylko dźwięk przestawianej przeze mnie co chwilę kamery. Ktoś z impetem szarpnął za klamkę, zawiasy skrzypią, otwierają się tylne drzwi:

- Nie ma mamy?

- Nie ma, nie ma, właśnie wywiadu udzielamy – rzuciła jedna z dziewczyn.

- A to przepraszam najmocniej, może przeszkodziłam.

- Nic nie szkodzi – odparłem.

- Ja tylko te ogórki przyniosłam. I te pomidory, o.

- To jest właśnie nasza babcia – dziewczyny, ze szczerą sympatią w głosie.

- Moglibyśmy zadać Pani kilka pytań? – Karolina.

- Oj, ale ja taka jestem zmęczona, ja muszę iść już.

- Babciu, będziesz w telewizji! No chodź, babciu, babciu.

- Oj, strasznie gorąco, ja nie mam siły, no ale, no ale o co chodzi?

- O tradycje romskie – z nadzieją w oczach odparła Karolina. Przed nami w torbą zakupów w ręku, oparłwszy się z lekka o stół, stała postać, która romską kulturę, wartości i historię zdawała się mieć wyrysowane na twarzy.

- No ale ja nie wiem, gorąco mi strasznie, ja pracuję na burku, handluję. Państwo z Tarnowa?

- Nie, nie, z Krakowa – szybko przyznałem.

- To, to jest tutaj, jak ta fabryka, tam była taka piaskówka – zaczęła mimowolnie starsza Pani.

- Oni, to znaczy Romowie tarnowscy tu przyjechali wozami, dawno temu, bo tu rodzina taty była. Mamusię Polkę miałam, tatusia Cygana. Tę świetlicę założył właśnie mój tatuś, Siewak Andrzej, był założycielem tej świetlicy, w której teraz siedzimy. W ’63 roku. Teściów miałam z Rymanowa, teść mój handlował końmi, teściowa była wróżbitką. Chodziła po Zakopanem, ja z nią. W cygańskich strojach, jak wszyscy. Były takie spódnice kolorowe i fartuchy.
Też takie miałam!

- Ma je Pani wciąż?

- Tak, ja przeważnie chodzę w spódnicach. Oj, bo wiecie - kiedyś tradycje były piękne, szanowało się je.

- Teraz nie?

-Teraz jest inaczej, inne tradycje są. Bo pieniądze są. Kiedyś była większa bida, chleba
z cukrem się nawet zjadło. Tak było! Polane wodą i się tak jadło. Oj, najlepiej, jakby teściowa była – ona to była szanowaną wróżbitką! Patrzyła w oczy i wszystko tam widziała!

- A uczy Pani wnuczki wróżyć?

- Wnuczki? A nie, nie. Teraz nie ma już takiej tradycji. Się te wszystkie kultury pomieszały…  

Rafał Bedlewicz